Rok 2009 przyniósł wzrost statystyk rozwodowych - w porównaniu do 2008, w którym rozwiodło się ponad 65 tys. par, rok później na formalne ustanie pożycia zdecydowało się aż 71,8 tys. małżeństw. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, jest to wynik porównywalny z tym z 2006 r. Wówczas przestało istnieć blisko 72 tys. zalegalizowanych związków.



Zwyżka rozwodów o ponad 6 tysięcy, to również wzrost liczby osób podejmujących się trudnego zadania podziału majątku wspólnego. W huśtawce emocji, jakiej wówczas doświadczamy, łatwo zapomnieć o niektórych wymiarach ekonomicznych owych podziałów:
- Załatwianie wszelkich spraw finansowych, które wciąż łączą byłych małżonków jest czasochłonne. A o wielu kwestiach byli małżonkowie po prostu nie wiedzą - mówi Agata Brucko-Stępkowska, prezes spółki Futuro Finance. -

Jednym z takich trudnych tematów, często owianych niewiedzą, są środki gromadzone przez małżonków w Otwartych Funduszach Emerytalnych.W treści art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego odnaleźć można zapis dotyczący majątku wspólnego i osobistego każdego z małżonków. Według § 2 do majątku wspólnego należą w szczególności:
„1. pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
2. dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,
3. środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków". **

Kwoty zgromadzone na OFE stanowią zatem jeden z przedmiotów podziału majątku:
- Nawet, jeśli OFE nie zostało uwzględnione w oficjalnych dokumentach i rozliczeniach sądowych, to pieniądze te można odzyskać - aż 50% środków zgromadzonych na koncie OFE powinno doczekać się transferu na konto byłego małżonka, który na przykład znajduje się w trudnej sytuacji finansowej - wyjaśnia A. Brucko-Stępkowska. - Jest to sytuacja wyjątkowo korzystna dla kobiet, które przez długą część trwania związku nie osiągały dochodów, bo np. wychowywały dziecko. W takiej sytuacji środki zgromadzone na koncie OFE przez pracującego męża wymagają podziału i przelania połowy składek na rachunek niepracującej małżonki w otwartym funduszu.

Co ciekawe, połowa składek emerytalnych przypadnie niepracującemu małżonkowi nawet wówczas, gdy nie wniósł on żadnego udziału finansowego do ich wspólnego budżetu. Musi on jednak wcześniej wystąpić do danego funduszu, z pismem dotyczącym dokonania wypłaty transferowej. Pismo powinno także zawierać dane potwierdzające prawo tej osoby do otrzymania środków finansowych.




Wyjaśnienie powyższe ma umocowanie w zapisie art. 126 Ustawy z dn. 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych: „Jeżeli małżeństwo członka otwartego funduszu uległo rozwiązaniu przez rozwód lub zostało unieważnione, środki zgromadzone na rachunku członka funduszu, przypadające byłemu współmałżonkowi w wyniku podziału majątku wspólnego małżonków, są przekazywane w ramach wypłaty transferowej na rachunek byłego współmałżonka w otwartym funduszu".***

Jak jednak zadbać o swoje prawa w sytuacji, gdy były małżonek nie chce zrzec się owych składek dobrowolnie? Sprawę można rozwiązać za pośrednictwem sądu, po dostarczeniu wypełnionego i podpisanego formularza oświadczenia członka OFE w zakresie małżeńskich stosunków majątkowych oraz umowy o sposobie podziału środków OFE. Taka umowa może mieć formę dokumentu sporządzonego i podpisanego przez byłych małżonków (wraz z dokonanym samodzielnie przez nich umownym podziałem majątku wspólnego), prawomocnego postanowienia sądu o podziale majątku wspólnego lub też prawomocnego wyroku sądowego orzekającego rozwód i dzielącego majątek wspólny.

Dokumentację sądową możemy sporządzić i złożyć samodzielnie. Jeśli jednak procedura rozwodowa stanowi dla nas sytuację wyjątkowo stresującą, możemy scedować te czynności np. na doradcę finansowego:
- Coraz większa liczba firm dokonuje zakupu pakietów Lex Care dla swoich pracowników. W ich zakresie można również odnaleźć opcję odzyskiwania składek OFE oraz porady prawne w tym zakresie - wyjaśnia A. Brucko-Stępkowska. - Pracownik uczestniczący w takim programie może więc liczyć na bezpłatną poradę oraz konkretną pomoc w czasie rozwodu.
Warto jednak pamiętać, że na pieniądze będziemy musieli poczekać nawet trzy miesiące. Zgodnie z art. 127 Ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, wypłaty transferowe dokonywane pomiędzy funduszami małżonków są przekazywane w takim właśnie terminie. Liczy się on od dnia przedstawienia funduszowi dowodu, że środki zgromadzone na rachunku członka funduszu przypadły byłemu małżonkowi.
Jeżeli chcemy uniknąć podziału środków zgromadzonych na OFE albo ich dziedziczenia przez byłego małżonka, musimy podpisać ugodę. Tylko pisemne oświadczenia o jednostronnym lub wzajemnym zrzeczeniu się praw do OFE mogą rozwiązać ten problem.

O podział składek występuje każdorazowo osoba rozwiedziona, która chce otrzymać środki z rachunku OFE współmałżonka. Przedstawia ona ubezpieczycielowi orzeczenie rozwodu. Jeśli tego nie uczyni, ubezpieczyciel nie prześle samodzielnie składek na jej konto.

Systematyczne zwyżki liczby rozwodów następowały począwszy od pierwszej połowy lat dziewięćdziesiątych - były to jednak wyniki rzędu ok. 40 tys. (lata 90. ubiegłego stulecia) - 49 tys. (2003 r.). Mimo gwałtownego wzrostu ilości wydawanych orzeczeń w okresie 2004-2006, kolejne lata przyniosły spadek i stopniową stabilizację liczby rozwodów. Już jednak w 2008 r. aż 73 małżeństwa (na każde 10 tys.) zostały rozwiązane na drodze sądowej. Ta intensywność była przy tym trzykrotnie wyższa w miastach (96 na 10 tys. par) niż na wsiach (37 na 10 tys. związków formalnych).

Źródło:

* GUS, Podstawowe informacje o rozwoju demograficznym Polski w latach 2000-2009, Warszawa 2010, GUS.

GUS, Małżeństwa zawarte i rozwiązane w latach 1970-2008 [Online]. Protokół dostępu: [18.05.2010].

GUS - Departament Badań Demograficznych, Podstawowe informacje o rozwoju demograficznym Polski w latach 2000-2009, Warszawa 2010, GUS.

** Ustawa z dn. 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. 1965, nr 9, poz. 59 z późn. zm.).

*** Ustawa z dn. 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz. U. 2004,
nr 159, poz. 934 z późn. zm.).